دماوند برای ما ایرانیان تنها یک کوه نیست، یک قله نیست، یک شکوه و یک عظمت است! عظمتی که فقط در عبارت “بلندترین قله ایران” خلاصه نمی شود، عظمتی که در اساطیر ایران جایگاه ویژه ای دارد و در فرهنگ ایران مظهر پایداری و استواری است و در اشعار بسیار از آن نام برده شده و نیز اشعار بسیار زیادی برای آن سروده اند.
بلندترین نقطه ایران زمین با ۵۶۷۱ متر ارتفاع، سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی قرار گرفت و ۱۳ تیرماه بهعنوان «روز ملی دماوند» ثبت شد تا ضرورت حفاظت از این زیستگاه برای همه روشن شود. در برخی نقاط کشور، با فرارسیدن این روز، برای دماوند جشن گرفته میشود.
دماوند بعد از شاهنامه فردوسی به یک نماد فرهنگی تبدیل شد. شعری که ملک الشعرای بهار برای دماوند با عنوان «ای دیو سپید پای در بند» سروده است نیز نماد فرهنگی دماوند را برای ما پررنگتر کرده است. در حال حاضر علاوه بر اینکه دماوند میراث طبیعی کشور ما است، میراث معنوی ما نیز محسوب میشود.
تیرگان نیز یکی از جشنهای باستانی ایران است که در روز تیر، از ماه تیر، برابر با سیزدهم تیرماه و روز ملی دماوند برگزار میشود. این جشن در فرهنگ ایرانی گرامیداشت تیشتر، ستارۀ باران آور است و در تاریخ سنتی، تیرگان را روز کمان کشیدن آرش کماندار و پرتاب تیر سرنوشت ساز او از فراز البرز دانستهاند، که به روز «آرش شیوا تیر» نیز منسوب است.
جشن تیرگان به روایت ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان در ایران باستان نیز بوده است. همچنین ابوریحان بیرونی و گردیزی در «زین الخبار» ناپدید شدن «کیخسرو» را در این روز و پس از شستشوی خود در آب چشمه دانستند.
زرتشتیان این جشن را دهم تیر ماه برگزار میکنند. در مازندران نیز جشن تیرگان با نام «تیرما سینزه شو» در شب سیزدهم آبان ماه برگزار می گردد که بر اساس تقویم طبری می باشد. ارامنۀ اصفهان این جشن را ۱۳ ژانویه برگزار می کنند و در فراهان در اول ماه تیر برگزار می شود.
انجمن کوهنوردان ایران از سال ۱۳۸۴ و در ادامۀ آن انجمن دوستداران دماوندکوه از سال ۱۳۸۹ این جشن با شکوه را در روز سیزدهم تیرماه (معمولا نخستین جمعۀ نزدیک به جشن) در شهر رینه، پای قلۀ دماوند با عنوان «جشن تیرگان» و «روز ملی دماوند» برگزار مینماید.
منابع: خبرگزاری ایسنا
سایت باشگاه اسپیلت البرز
سایت دماوند کوه